Түркі тілдес мемлекеттер саммитінде Президент қандай мәселені көтерді?
Atr.kz/11 сәуір, 2020 жыл. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев бейнеконференция форматында «СОVID-19 пандемиясымен күресудегі ниеттестік және ынтымақтастық» тақырыбында өткен Түркі тілдес мемлекеттері ынтымақтастық кеңесінің (ТТМЫК) төтенше саммитіне қатысты, деп хабарлайды Ақорда.
Жиынның күнтәртібінде ұлттық деңгейде қабылданатын шаралар бойынша тәжірибе алмасу, сауда және транзит-көліктік байланыстардың үзіліп қалмауын қамтамасыз ету, денсаулық сақтау саласындағы ынтымақтастықты күшейту және ТТМЫК-ға қатысушы елдердегі азаматтарға өзара көмек көрсету мәселелері талқыланды.
Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтан бөлек шараға ТТМЫК-ға мүше мемлекеттердің басшылары – Әзербайжан Президенті Ильхам Әлиев, Қырғызстан Президенті Сооронбай Жээнбеков, Түркия Президенті Реджеп Таийп Ердоған, Өзбекстан Президенті Шавкат Мирзиёев, шағырылған қонақ ретінде Түрікменстан Президенті Гурбангулы Бердімұхамедов, сондай-ақ Түркі кеңесіне бақылаушы мәртебесіне ие Мажарстан Премьер-Министрі Виктор Орбан және Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының Бас директоры Тедрос Адханом Гебрейесус қатысты.
Мемлекет басшысы шараға қатысушыларға арнаған сөзінде осы төтенше саммитке бастамашы болғаны үшін Әзербайжан Президенті Ильхам Әлиевке ризашылығын білдірді. Сондай-ақ, Президент ТТМЫК көшбасшыларымен бірге байланысқа шыққан ДСҰ Бас директоры Тедрос Адханом Гебрейесуске алғыс айтып, жаһанға қатер төнген сын сағатта ол басқарып отырған Ұйымға әлем жұртшылығы құлақ асып, ерекше үміт артатынын айтты.
Қазақстан Президенттің айтуынша, бүгінгі таңда Түркі кеңесі толыққанды көпжақты алаңға айналып, ұйымның халықаралық беделі мен ықпалы артып, бауырлас елдер арасындағы ынтымақтастық нығайып келеді. Қасым-Жомарт Тоқаев Түркі кеңесінің төтенше саммиті дүниежүзіне коронавирус індеті тараған күрделі кезеңде өтіп жатқанына назар аударды.
– Қазақта «Алтау ала болса ауыздағы кетеді, төртеу түгел болса төбедегі келеді» деген мақал бар. Дәл осындай қиын-қыстау сәтте барлық мемлекеттер күш-жігерін жұмылдыруы тиіс. Біз де сол көштен қалмауымыз керек, – деді Мемлекет басшысы.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың пайымдауынша, коронавирус пандемиясын ауыздықтау және оны еңсеру үшін жедел ақпарат алмасу, коронавирусқа қарсы іс-шаралар жүргізу, диагностика жасау және инновациялық емдеу тәсілдерін ойластыру, ғылыми ынтымақтастықты күшейту аса қажет.
Сонымен қатар, Мемлекет басшысы COVID-19 пандемиясы жағдайында еліміз үшін бауырлас мемлекеттердің азаматтарына барынша қолғабыс көрсететудің маңыздылығын айта келе, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін Қырғызстан мен Тәжікстанға (әр елге 5 мың тоннадан ұн беріледі) қолдау көрсетілетіні туралы айтты.
Сонымен қатар, Қазақстан Президенті саммит қатысушыларын елімізде коронавирус індетіне қарсы қабылданып жатқан шаралар, халық алдындағы әлеуметтік міндеттемелерді орындау және экономиканы ынталандыру туралы егжей-тегжей хабардар етті.
Қасым-Жомарт Тоқаев қазіргі таңдағы жаһандық дағдарысқа тойтарыс беру үшін ТТМЫК елдерінің басшыларын ортақ күш жұмылдыруға шақырып, бірқатар бастамаларға тоқталды. Біріншіден, Мемлекет басшысы қоғамдық денсаулық сақтау жүйесін жетілдіріп, нақты шаралар қабылдау қажеттілігін аттап өтті.
– Бүгінде әлемнің барлық дамыған елдері вакцина дайындаумен айналысып жатыр. Меніңше, біздің де осы үрдіске барынша үлес қосуға мүмкіндігіміз бар. Жақында Қазақстанның ғылыми институттары коронавирусты анықтайтын диагностикалық тест жүйесін әзірледі. Біз осы тәжірибені бөлісуге дайынбыз, – деп мәлімдеді Қазақстан Президенті.
Екіншіден, Қасым-Жомарт Тоқаев қазіргі таңда Түркі Кеңесінің Хатшылығымен әзірленіп жатқан, өткен жылы Ұйымның жетінші саммитінде Елбасы, Түркі кеңесінің Құрметті төрағасы Нұрсұлтан Назарбаев ұсынған «Түркі келешегі – 2040» атты бағдарламасын еске салды.
– Осы стратегиялық құжатты әзірлеу кезінде медицина саласына баса мән беру қажеттігіне назар аударғым келеді, — деді Президент. Сонымен қатар, Қазақстан Президенті коронавирустың теріс салдары Түркі кеңесіне мүше елдері арасындағы сауда-экономикалық байланыстарына кері әсерін тигізетінін айтып, оның алдын-алу үшін бірлескен «Іс-шаралар жоспарын» әзірлеуді ұсынды.
– Бұл құжатта өзара сауданы және инвестицияны ынталандыру шаралары көрсетілуі тиіс. Бұл тұрғыда, Түркі сауда-өнеркәсіп палатасының және Түркі инвестициялық қорының жұмысын жаңғыртсақ, бәрімізге тиімді болары анық, — деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
