Шаруагердің өнім өндіруіне не кедергі?
ҚАЗІР ЕЛ ТАРИХЫНДА ТАҒЫ БІР ДАҒДАРЫСТЫҢ ТОЛҚЫНЫ ЖҮРІП ЖАТЫР. ТЕҢГЕНІҢ ҚҰЛДЫРАУЫ ҚАЙ САЛАНЫ БОЛМАСЫН ТОҚЫРАУҒА ҰШЫРАТЫП, ХАЛЫҚ ҚЫМБАТШЫЛЫҚТЫҢ ҚАМЫТЫН КИЕ БАСТАДЫ. ӨЗГЕ ДҮНИЕНІ БЫЛАЙ ҚОЙҒАНДА, ТАМАҚ ҚҰНЫНЫҢ ӨСУІ БІРАЗ ОТБАСЫНЫҢ БЮДЖЕТІНЕ ОҢАЙ СОҚПАУДА. ОСЫ МӘСЕЛЕНІҢ ШЕШІМІН ТАБУ ҮШІН ҮКІМЕТ ТАРАПЫНАН ҚАНДАЙ ШАРАЛАР ЖАСАЛЫП ЖАТЫР? ЖЕРГІЛІКТІ ӨНІММЕН ТОЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУГЕ НЕ КЕДЕРГІ? ШАРУАГЕРДІ ШАРШАТҚАН КІМ? НОРМАТИВ НЕ ДЕЙДІ?
ОСЫ СҰРАҚТАРДЫҢ АЯСЫНДА РЕДАКЦИЯДА ҚҰЗЫРЛЫ МЕКЕМЕ БАСШЫЛАРЫ ЖӘНЕ ШАРУАГЕРЛЕРМЕН «ҚЫМБАТШЫЛЫҚТАН ҚАЙТСЕК ҚҰТЫЛАМЫЗ?» АТТЫ ДӨҢГЕЛЕК ҮСТЕЛДЕ БАС ҚОСЫП, ЖЕРГІЛІКТІ ЖҰРТТЫ ТОЛҒАНДЫРҒАН СҰРАҚТАРҒА ЖАУАП АЛДЫҚ.
Назарбек ҚОСШИЕВ, «Аtyray» газетінің бас редакторы:
– Іс бастаймын деген кәсіпкерге мемлекеттен субсидия, оған қоса қосымша қолдаулар жыл сайын беріліп жатыр. Соған қарамастан Атырау облысында шаруагердің өнім өндіруі кенже қалып келеді. Шаруагердің өнім өндіруіне не кедергі? Неге әлі күнге дейін облыстың өзіне тиесілі сүт, қаймақ, айран шығаратын үлкен комбинаты жоқ?
Жəнібек АРАЛБАЕВ, «Əнет» шаруа қожалығының жетекшісі, Сағыз ауылдық округінің фермерлер одағының төрағасы:
– Малдың басында өсім бар. Мал өседі, онымен бірге еттің бағасы да көтеріледі. Неге? Мал өсіру, өнім өндіру болсын, оған жеке дара қарамау керек. Оның бүкіл агротехникалық шаралары, мал бағудың технологиясы, шөбін шабу, жемін сатып алу, осындай шығындардың барлығы қосылып, тауардың өзіндік құнының қымбат болуына əсер етеді. Мысалы, кебек бидайдан алынатын ұнның қалдығы. Соны 120 теңгеден сатады. Ал, малдан бір кг тірі салмақ алу үшін 7-8 кг арпа қажет етеді. Енді есептей беріңіз, арпаның бағасы қандай, 1 кг өсім алдың, одан 600 грамм ет алғанда, оның бағасы қандай? Мұнда малшының жалақысы мен жанар-жағармайдың ақысын қосыңыз. Міне, біздегі қымбатшылық осыдан туындайды.
Рас, мемлекет жергілікті өнім құнын арзандатамын деп көмек беріп жатыр. Дегенмен, қазір «ақшаны жеп қойды», «тиісті мақсатына пайдаланбады» деген əртүрлі қаңқу əңгіме жүріп жатыр ғой. Шын мəнінде бұл ақша жеткіліксіз. Екінші мəселе, бізде дұрыс технология жоқ. Табиғи климаттық жағдай, жердің құнарсыздығы, тəжірибелі қойшы, малшының жоқтығынан өз деңгейінде қаралмаған, күтілмеген малдың өнімі де көз қуантарлық болмайды. Егін саласы да осындай. Мəселен жазда қиярдың бағасы 40-50 теңге болса, қазір 750- 800 теңге. Неге? Бізде макро-микро климатын қалыптастырып, өнім сақтайтын технология жоқ. Үкіметке тиесілі бірде-бір кешен, қойма жоқ. Бəрі жекеменшік. Аудандарды айтпағанда, облыс орталығында өңдеу-сақтау орны қарастырылмаған. Мен Ресейге жиі барамын. Бізде дизель отыны 180 теңге, бензин 140 теңге болып тұрғанда, көрші елде 250 теңге еді. Бірақ, олардың өнімдері арзан. Неге? Себебі оларда сақтау технологиясы жақсы дамыған.
Жалпы Қазақстанға азық-түлік өнімдерінің 42%-ы Ресей мен Белоруссиядан келеді. Бұл көрсеткіш сол елдерге тəуелді болып отырғандығымыздың айғағы. Біздегі дамуды ақсатып отырған мəселе – қаржыландыру. Банктерде несиенің пайызы өте жоғары. Заемды 16-17% өсіммен береді. Мысалы, қарызға 30 млн. ақша алсаңыз, 75 аналық бас сиыр келеді. Сол 30 миллионды 16%-бен қайтару үшін жылына 4,8 миллион теңге тек қана үстеме ақысын төлейсің. Ай сайын 400 мың теңгені бұрыннан кəсібі, жұмысы бар адам төлер, ал жаңадан шаруашылық бастаған адам қалай өтейді? Енді соны 3%-бен берсе, 1 жылға 900 мың, айына 80 мыңнан келеді. Енді неге бізде Үкімет шаруа қожалыққа, өнім өндірушіге 1-2 пайызбен қаржы бермейді? Соны білгім келеді.
(Жалғасы бар…)
Салтанат САНСЫЗБАЙҚЫЗЫ
