Салафит жігіттің өкініші
«Дін атын жамылған жат идеологияға өтіп кеткендердің көпшілігі түрменің аржағында отырғанда өкініп жатады. Жазасын өтеп отырған 1992 жылы туған атыраулық жас жігіттің тағдырымен жақсы таныспын. Жылдар бойы тұрақты жүргізілген жұмыс нәтижесінде, ол жігіт қазір дәстүрлі мәзһабқа оралды» деген «Шапағат» деструктивті діни ағымдардан жапа шеккендерге көмек көрсету орталығының теологы, дінтану магистрі Серікжан Еншібайұлы адасқан тағдыр жөнінде кеңінен айтып берді.
– Бастапқы кезде ол жігіт діни сауатын мешіттен ашады. Кейін әлеуметтік желілер ар-қылы түрлі діни топтарға қосылып, уағыздарды тыңдай бастайды.
Сөйтіп жүрген кезде ол әйелін, баласын алып, Ресей арқылы Сирия шекарасына өту туралы шешім қабылдайды. Жігітпен арада бірнеше рет жекелеген сұхбаттар құру нәтижесінде, оның діни білімінің төмен екендігі анықталды. Десе де, кейіпкеріміз кезінде Атырау қаласына қарасты Геолог елді мекеніндегі өзгеше ойлайтын топтың ішіндегі лидерлердің қатарында болған. Түрлі уағыздарға әбден уланған олар уақыт өте келе мешітке келуді де доғарады. Себебі, олар мешіт имамдары бидғатшы, яғни, дінге жаңалық енгізушілер деген пікірде болған. Осылайша, үйді-үйге жиналып, өзара диалог құру кезінде бұл жігіт бірнеше адамды Сирияға кетуге үгіттеген. Базардың төңірегінде жүріп, біраз ақша жинаған жігіт Сирияға аттанып бара жатқан жерінен ұсталды. Терроризмді насихаттағаны үшін алты жылға бас бостандығынан айырылды. Енді ол дер кезінде теологтарды тыңдамағанына өкінеді. «Бар арманымыз Сирияға аттану болды. Ол кезде баланы да, әке-шешені де, отбасымызды да ойлаған жоқпыз. Сондықтан, Саид Бурятский, Дарын Мубаров сияқты жалған ұстаздарды тыңдамауға шақырамын» дейді жігіттің өзі. Сол жігіт көп ұзамай бостандыққа шығады. Қазіргі кезде әйел-баласы оны күтіп отыр. Кезінде радикалды бағытта болған жұбайы да бүгінде дәстүрлі мәзһабқа оралды.
– Бұл сіз бөлісіп отырған бір оқиға ғана. Жалпы, уахабилік, салафилік ағымдардың басты қателігі неде?
– Дін атын жамылған уахабизм 18 ғасырда пайда болған түсінік. Абдуль Уахабтан тараған идеяның ерекшелігі сол, бұл ағым пікірлерді, көзқарастарды салыстыруға мүмкіндік бермейді. Абдуль Уахабтың тұсында ол берген жалған пәута мұсылмандардың қанын да төкті. Қазіргі уақытқа дейін Сауд Арабиясында Абдуль Уахабтың ұрпағынан тарағандар ғана мүфти бола алады. Сауд әулетінен тарағандар ғана король бола алады. Ал, салафилік ағымның жетегінде жүрген біздің жастарымыз саяси ойынның құрбаны екендерін де түсінбейді. Айталық, салафилер намаз оқымағанның барлығын кәпір дейді. Сөйтеді де, ата-анасын кәпірге шығарып, олармен арадағы туыс-тық байланысын түпкілікті үзеді. Бұл әрине шариғат тыйым салған амал. Өзіңіз салыстырып көріңізші, адамзаттың асылы Пайғамбарымыз (с.ғ.с) ағасы Әбутәліп дінді қабылдамаса да, оны әке ретінде сыйлады. Оның үстіне, Алла Елшісі (с.ғ.с) әкесінен жастай жетім қалған кезде, оны ағасы тәрбиелеп өсірген болатын. Міне, біз осындай жағдайларды нақты мысалмен келтіре отырып, оңалтудан өтіп жат-қан бауырларымызға салыстыру, ойлану мүмкіндігін береміз.
– Жат ағымда жүргендермен жұмысты тиімді ұйымдастырудың жолымен бөліссеңіз…
– Салафи ағымына ергендердің өзі төрт санатқа бөлінеді. Мәселен, радикалдар «джиһад», «такфир» ағымын берік ұстанады. Олардың ойынша, мемлекет – ширк. Байсалды салафилер мемлекетті мойындайды, имамға қарсы келмейді. Бірақ, өздерінің идеологиясын жасырын тарата береді. Аты-рауда қазір осындай радикалды бағыттағы үш-төрт топ бар. Оның әрқайсысына шамамен жиырма адамнан мүше. Сонда біз оларды шартты түрде жүз адам деп алып қарастыратын болсақ, оңалту процесінде негізгі күшті олардың лидерле-ріне арнағанымыз тиімді. «Шапағат» орталығы олардың барлығымен де жұмыс жасауда. Жат идеологияға өтіп кеткендердің арасында қазақтың салт-дәстүрлерін мойындай бастағандары да бар.
Баян ЖАНҰЗАҚОВА
