Жасанды интеллекттің әлеуеті зор

Бүгінде жасанды интеллект технологиялары біртіндеп халықаралық арбитраж тәжірибесіне еніп келеді. ЖИ бағдарламаларының халықаралық арбитражға енетініне еш күмән жоқ, дегенмен олар нақты қалай және қаншалықты қолданылады деген сұрақтар әлі ашық күйінде қалып отыр. Қазірдің өзінде ЖИ әртүрлі міндеттерді шешуде қолданылуда.

Заңгерлер ЖИ негізінде жұмыс істейтін құқықтық іздеу және талдау жүйелерін қолдануда: мысалы, «Жапон заңнамасы бойынша арбитраждық келісімнің анықтамасы» деген сұранысты енгізсеңіз, жүйе бір сәтте тиісті заңдар мен сот шешімдерін тауып береді. Сол сияқты, электрондық құжаттарды ашу барысында маңызсыз құжаттарды автоматты түрде іріктеп шығаратын predictive coding (болжамды кодтау) технологиясы да қолданылуда.

Дегенмен, көптеген арбитр ЖИ-дің толық автоматтандырылуына күмәнмен қарайды. Себебі әрбір дау ерекше, сондықтан жақын болашақта арбитрлердің жасанды интеллектпен толығымен алмастырылуы екіталай.

Жасанды интеллекттің тиімділікті арттыру әлеуеті зор. ЖИ-технологиялар арбитраждың көптеген рутиналық кезеңдерін айтарлықтай жеңілдете алады. Ең маңызды бағыттарының бірі – құқықтық зерттеулер.  Арнайы ЖИ-платформалар сот практикасы мен заңнаманы автоматты түрде жинап, талдайды. Ірі деректер негізіндегі іздеу жүйелері күрделі сұраныстарға сәйкес келетін қаулылар мен мақалаларды лезде таба алады. Мұндай жүйелер заңгерлерге 97%-ға дейін дәл жауаптар беріп, зерттеу уақытын айтарлықтай қысқартады.

Құжаттарды өңдеу және талдау бойынша айтсақ, ЖИ талаптарға сай келетін құжаттарды автоматты түрде іріктеп, үлкен көлемдегі деректермен жұмыс істеуді жылдам әрі арзан етеді. ЖИ-дің e-discovery (электронды ашып көрсету) саласындағы нәтижелері – сапасы адам еңбегімен тең, бірақ жылдамдығы әлдеқайда жоғары.

Қысқаша мазмұндар мен хронологиялар жасауда бұл таптырмас ЖИ құралдары хаттамалар, айғақтар, хат алмасу сияқты ұзын мәтіндерден қысқаша шолулар мен хронологиялық кестелер жасай алады. Олар жүздеген бетті қысқа есепке айналдырып, негізгі деректерді сақтап қалады. Бұл дәлелдерді талдауға кететін уақытты үнемдеп, заңгерлерге күрделі мәселелерге шоғырлануға мүмкіндік береді.

Машиналық аударма көптілді дауларда автоматты аударма жүйелері (Google Translate, DeepL және т.б.) құжаттар мен куәгерлердің айғақтарын лезде аударуға көмектеседі. Ашық сервистер деректерді сақтайтындықтан, ірі ұйымдар қорғалған аударма модельдерін қолданып, шетелдік материалдармен жұмыс істеуін жеделдетіп отыр. Қазір бұл жүйелер кәсіби аудармашыларды толық алмастырмаса да, алғашқы ақпаратты өңдеуде уақытты үнемдеуге сеп.

ЖИ жүйелері кейде «галлюцинацияға» ұшырап, шынайы көрінетін, бірақ жалған немесе ойдан шығарылған ақпаратты ұсына алады (мысалы, ChatGPT ойлап тапқан жоқ шешімдерге сілтеме жасаған жағдайлар болған). Сондықтан ЖИ-дің барлық қорытындылары адам тарапынан тексерілуі тиіс.

Асқар АЛДАН,

«ҚазРоботикс» қазақстандық білім беру және спорттық робототехника федерациясы » РҚБ филиалының директоры

Сурет: gov.kz