Қаржылық пирамида – ақшаны немесе өзге мүлікті не оған жеке және (немесе) заңды тұлғалардың құқығын тартудан кірісті қабылданған міндеттемелерді қамтамасыз ететін кәсіпкерлік қызметке тартылған қаражатты пайдаланбай тарту жөніндегі заңсыз қызметті осы активтерді қайта бөлу және басқа адамдардың жарналары есебінен бір қатысушылардың баюы жолымен жүзеге асыратын ұйым.
Қаржы пирамидасының ерекшелігі – тез және оңай ақша табу туралы уәде.
Қаржы пирамидалары көбінесе өздерін инвестициялық кәсіпорын ретінде көрсетеді. Олар, мысалы, акциялар мен облигацияларды сатып алуды ұсынады, жоғары өнімді құрылысқа, алтын өндіруге немесе ультра тиімді өндіріске инвестиция салуға уәде береді.
Олар жарнама науқанында қатты және тартымды ұрандарды ұсынады: Интернет компаниясы, инновациялық жоба, криптавалюталар, тұрғын үй кооперативтері, алтын, әлеуметтік желілер.
- Қаржы пирамидаларының негізгі түрлері:
- Қаржы пирамидасының белгілері
- Атырау облысы Полиция департаментінің бастығы полиция полковнигі Нұрхат Оразбаев тұрғындарға ескертеді!
- «Қаржылық пирамида ұйымдары салымшыларын қалай арбайды және адамдар оларға қалай алданады?» деген сұраққа орай, Атырау облысы полиция департаменті хабарлайды:
Қаржы пирамидаларының негізгі түрлері:
☑️Көп деңгейлі пирамидалар – бұл құрылымның құрылуының және жұмыс істеуінің негізгі тетігі: әрбір келген адам бастапқы төлем жасайды, ол иерархиядағы жоғары сатыдағы мүшелер арасында таратылады.Өз кезегінде, жаңадан бастаушы ақша табу үшін жарналары да осылай бөлінетін бірнеше адамды шақыруы керек.Осылайша, жаңа мүшелер ағымы аяқталғанша жалғасады.
☑️Желілік маркетинг қағидатына негізделген пирамидалар – бұл схеманы іске асырудың негізгі тетігі компанияның тауарларды / қызметтерді сатуы болып табылады. Бұл жағдайда өнім жасуша болып табылады және көбінесе оның құны асыра бағаланады. Жиі бұл өнімдер: сағаттар, косметика, тұрмыстық химия, және т.б. болып табылады.
☑️Мессенджерлеріне шақырту сілтемелері арқылы қағидатына негізделген пирамидалар – WhatApp, Telegram және т.б. мессенджерлерде онлайн-топтарда ғана жүзеге асырылады. Топ құрылады, ол үшін сіз белгілі бір соманы төлеуіңіз қажет. Қосылғаннан кейін қосымша 2-4 адамды шақыру қажет, 200% -дан 400%-ға дейін сыйақы беріледі. Шақырылған қатысушылар саны шектелмейді.
☑️Эксклюзивті клубқа қатысу (мүшелік) – клубтар круиздер, ваучерлер, саяхаттар, бизнесті құру және жылжыту, маркетинг, инвестициялар, копирайтинг, сонымен қатар хиромантия, астрономия, ақыл-ой тепе-теңдігін жақсарту, психология, нумерология, симвлдар, сиқыр және т.б. ұсынады.
Қатысушы бағдарламаларға байланысты (1-3 жылдан 5-10 жылға дейін) белгілі бір мерзім ішінде басқа қатысушыларды тартуы және (немесе) кіру жарнасын енгізуі қажет.
Қаржы пирамидасының белгілері
Сонымен қатар, қаржы пирамидалары қаржы пирамидаларының келесі белгілеріне ие:
– Жоғары кірістілік, пассивті кіріс туралы уәде бере отырып, бұқаралық ақпарат құралдарында, интернет-ресурстарда, оның ішінде әлеуметтік желілерде жаппай жарнама;
– Компания клиенттерден жылжымалы немесе жылжымайтын мүлікті нарықтық бағадан жоғары бағамен сатып алуды ұсынады (үш айдан бастап бөліп-бөліп немесе ең төменгі пайыздық мөлшерлеме бойынша), сондай-ақ керісінше клиенттерге жылжымалы немесе жылжымайтын мүлікті нарықтық бағадан төмен бағамен сатып алуды ұсынады (міндетті аванстық төлеммен);
– Белгілі бір сомаға тауарды/қызметті сатып алу және қосымша бірнеше тұлғаны тарту (бұл ретте бөлшек сауда жоқ)міндетті шарт болып табылады;
– Лицензияны/есептік тіркеуді қоса алғанда, бірақ онымен шектелмей, ҚНРДА болмауы:
* банк қызметіне, оның ішінде депозиттер тарту, кредиттер беру, аударымдар мен төлемдерді жүзеге асыру және т. б. бойынша.;
* бағалы қағаздар нарығындағы қызмет;
* сақтандыру нарығындағы қызметті;
* микрокредиттер беру жөніндегі қызмет;
* коллекторлық қызмет.
Атырау облысы Полиция департаментінің бастығы полиция полковнигі Нұрхат Оразбаев тұрғындарға ескертеді!
Әрбір адам өз ақылына сеніп, қаржы пирамидаларының келесі белгілерін үнемі есте ұстағаны жөн.
* Қатысушыларға аз уақыт ішінде немесе жүйелі түрде түсіп отыратын ақылға қонымсыз көп мөлшердегі кірісті уәде етеді. Мысалы, «салған ақшаңды екі есе етіп қайтарасың», «айына 30-40-50 пайыз кіріс кіреді» сынды жалған уәделер;
* Алғашқы жарна ретінде мол қаражатты сұрайды (кейде аз болуы да мүмкін). Ақша салу барысында нақты өнім, тауар болмайды немесе ұсынылып отырған тауар бағасы оның өзіндік құнынан бірнеше есе қымбат болады;
* Негізгі түсім жаңа салымшылардың салған ақшасынан түседі және төлемдер де адам тартуына қарай төленеді;
* Ұйымның нақты қызметі түсініксіз, бірақ, қаржы, инвестиция саласымен байланысты болады. Көп ретте қызметін «Алтынға, қаржылық қорға ақша саламыз» деп түсіндіреді.
* Жарнама тым белсенді жасалады, үгіт-насихат үшін маркетингтік көптеген тәсілдер қолданылады;
* Төмен пайызбен кредит, қарыз береді немесе жоғары пайызбен депозит ашуға мүмкіндік береді. «Банктегі кредитіңіздің 30-40 пайызын ұйымға құйсаңыз, қалған бөлігін жауып береміз» деген секілді ұсыныстар да айтылады;
* Ұйым атауында, символикасы мен жарнамасында нарықта бар танымал банктер, микроқаржылық ұйымдар, ломбардтармен ұқсастық болады;
* Ұйым сайты кәсіби емес, жарнамалық мақсаттағы арзанқол деңгейде болады. Сайтта жарғылық құжаттар, басшылық туралы ақпарат толық берілмейді.
«Қаржылық пирамида ұйымдары салымшыларын қалай арбайды және адамдар оларға қалай алданады?» деген сұраққа орай, Атырау облысы полиция департаменті хабарлайды:
* Ресми органнан алған құжатпен сендіреді. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік (ЖШС) ретінде заңды тіркелген ұйымының құжатын көрсетеді. Бұл құжат, әдетте, ұйым кеңсесінде ілулі тұрады. Алайда, елімізде заңды тұлғаны тіркеудің www.egov.kz сайты арқылы 5-10 минутта жүзеге асатынын көпшілік азаматтар білмейді. Білсе де, оған негізгі құжат ретінде сенеді;
* Салымнан мол табыс тапқан, шетелге саяхаттаған, қымбат көлік не өзге бұйымдарға қол жеткізген жандардың нақты мысалымен иландырады. Адамдар бейсаналы түрде олардың орнына өзін қойып көріп, көңілі ауады. Психологиялық, материалдық тұрғыда байланады. Өзгенің сынын қабылдамай, керісінше, басқаларды үгіттей бастайды;
* Адамдардың әлсіз тұстарын дөп басады. Материалдық еркіндік, сұлулық, салмақ тастау, кәсіп ашу, өзіңді жетілдіру, өзіңе сенімді күшейту және осы секілді басқа да бүгінгі заманғы трендтегі құндылықтарды ұсынады. Осылайша, салымшылардың басын айналдырып, қосымша кеңес, тренингтер жүргізеді. Әлеуметтік желі арқылы жарнама жасайды;
* Ең қымбат капитал – сенімді қолданады. Насихатшылар бейтаныс адамдарды тартпайды, өз ортасынан жаңа мүшелер іздейді. Адамдардың туыстығын, беделін, достығын, сезімін ортаға салады.
Мейірім ЕРДӘУЛЕТ
Атырау облыстық полиция департаменті
